Feb 28, 2011

Стивены дугтуйд “Хааны үг” бий




Зочид ийн таамаглаж байв. Колин Фөрт, Том Хүүперийн гарт “Оскар”-ын алтан баримал ирсэн байхад хэн үүнд эргэлзэх билээ. 83 дахь удаагийн “Оскар”-ын шагнал гардуулах ёслолын тайзнаа “Шилдэг кино” төрөлд ялагчийн нэр бүхий дугтуйг барьсаар найруулагч Стивен Спилберг гарч ирэв. “Шагналын эзнээр “Хааны үг” (The King’s speech) кино шалгарлаа”. Их Британийн VI Жорж хааны Нью-Йоркийн Дюкийн индэр дээрээс хэлэх үг Альбертэд ямар хэцүү байсан нууцыг дэлхий дахинд задалсан уг кино Оскарын түүхийн 83 дахь шилдэг киногоор шалгарсан нь энэ. 12 төрөлд нэр дэвшиж шуугиан тарьсан уг бүтээл шилдэг кино, гол дүрийн эрэгтэй жүжигчин, найруулагч, кино зохиол гэх дөрвөн гол шагнал хүртсэн бол 10 төрөлд нэр дэвшсэн “True Grit” кино нэг ч алтан барималгүй хоцорсон юм.

Нэг шагналын хоёр эзэн

“Оскар”-ын гол дүрийн шилдэг эмэгтэй жүжигчний шагналыг хоёр хүн гардав. Гайхах хэрэггүй. Натали Портман бие давхар байсан юм. Даррен Ароновскийн сэтгэл зүйн триллер “Хар хун” киноны дүрээр тэр алтан барималыг анх удаа гардсан нь энэ. Оскарын угтал гэгддэг “Алтан бөмбөрцөг”-өөс дээрх шагналыг гардснаас хойш өөртөө итгэлтэй байснаа нуусангүй. Ер нь энэ удаагийн “Оскар”-ын ялагчид “Алтан бөмбөрцөг”-ийн сонголтоос бараг л ялгараагүйг кино шүүмжлэгчид онцолж байна. Колин Фөрт (“Хааны үг”) гол дүрийн шилдэг эрэгтэй жүжигчин болсон бол туслах дүрийн шилдэг эрэгтэй, эмэгтэй жүжигчнээр “Тулаанч” (The Fighter) киноны Кристиан Бэйл, Мэлисса Лео нар шалгарсан. Гол дүрийн шилдэг эрэгтэй жүжигчний төрөлд энэ жил анх удаа гадаад хэл дээрх киноны жүжигчин (Хавиэр Бардем “Biutiful”, Испани) нэр дэвшсэн ч шагнал гардаж чадсангүй. Туслах дүрийн эмэгтэй жүжигчний төрөлд нэр дэвшсэн “True Grit” киноны 14 настай жүжигчин Хайли Стэйнфилд ч мөн гэртээ хоосон буцсан.

“Inception” дөрвөн Оскар хүртэв

“Оскар”-ын шилдэг киноны төрөлд 10 кино өрсөлдсний нэг нь “Тоглоомын түүх-3” байв. Хүүхэлдэйн кино энэ төрөлд нэр дэвшсэн гурав дахь тохиолдол болсон ч шилдгээр шалгарч чадсангүй. Гэсэн ч Ли Энкричийн уг бүтээл “Шилдэг бүрэн хэмжээний хүүхэлдэйн кино” төрөлд ялалт байгуулав. Бусад “хүүхэлдэй”-нүүдэд үлгэр дуурайл үзүүлж “Киноны шилдэг дуу” төрөлд ч алтан баримал хүртсэн юм. “Алтан бөмбөрцөг”-ийн хамгийн олон шагналыг хамж, шилдэг киногоор шалгарч байсан “Нийгмийн сүлжээ” (The Social Network) “Оскар”-аас шилдэг эвлүүлэг, дууны найруулга, шилдэг кино зохиол гэх гурван шагнал хүртэв. Түүнчлэн Кристопер Ноланы “Inception” кино дөрөв, “Алиса гайхамшгийн оронд” (Alice in Wonderland) хоёр төрөлд шилдгээр шалгарсан.
Бусад төрлийн шилдгүүдийг танилцуулъя.
Гадаад хэл дээрх шилдэг кино – “In a better world”, Дани
Шилдэг баримтат кино (бүрэн хэмжээний) – “Inside job”
Шилдэг баримтат кино (богино хэмжээний)- “Strangers no more”
Шилдэг богино хэмжээний хүүхэлдэйн кино -“The Lost thing”
Дууны шилдэг найруулга- “Inception”
Шилдэг уран сайхны найруулга- “Alice in Wonderland”
Шилдэг зураг авалт- “Inception”
Шилдэг нүүр будалт– “The Wolfman”
Шилдэг хувцас- “Alice in Wonderland”

Холливуудын шинэ амьсгал

83 дахь удаагийн “Оскар”-ын наадмын хөтлөгчөөр Холливуудын ирээдүй болсон жүжигчин Анне Хатавэй, Жэймс Франко нар ажиллав. Калифорнийн Кодак театрт болсон “Оскар”-ын шагнал гардуулах ёслолыг найруулсан хүмүүс бол Дон Мишер, Брюс Коэн нар байлаа. Энэ дөрөв анх удаагаа дэлхийн кино урлагийн хамгийн том баярын зохион байгуулах ажилд оролцож байгаа нь энэ. “Хариуцлагатай албанд залуусыг томилсон нь Холливуудад шинэ цаг ирж буйн илрэл” гэж “Guardian”-д бичсэн байв. Энэ үнэн биз. Тайзан дээр хөтлөгчид хүйсээ солин хувцаслаж, Хавиэр Бардем, Жош Бролин нар “халуухан” үнсэлдэж, “Дурласан Шекспир”-ын Гвинет Пэлтроу дуулж сонирхуулсан нь Кодак театр дахь содон үйл явдал байлаа.

Аштон Кэтчерийн анти амжилт

Жил бүрийн “Оскар”-ын өмнөх өдөр кино урлагийн муучуулыг тодруулдаг “Алтан бөөрөлзгөнө” шагнал гардуулах ёслол болдог. Өнгөрсөн жил жүжигчин Сандра Баллок “Оскар”, “Алтан бөөрөлзгөнө” зэрэг хүртэж дуулиан тарьж байсан бол энэ жил Аштон Кэтчерийн шуугиулах ээлж иржээ. Тэр “Оны хамгийн муу жүжигчин” төрөлд “Killers”, “Valentine’s day” гэх хоёр киноны дүрээрээ нэр дэвшиж, шагналын эзэн болов. Хамгийн муу эмэгтэй жүжигчнээр “Sex and the city” киноны дөрвөн жүжигчин шалгарч онцгой “ялалт” байгуулсныг ч хэлэхгүй байж болохгүй нь. Уг кино гурван ч удаа “Алтан бөөрөлзгөнө” хүртсэн. Харин оны хамгийн муу киногоор өнгөрсөн жилийн хамгийн их ашиг олсон киноны нэг “Last Airbender” шалгарсан нь үзэгчдийг багагүй гайхашруулсан шүү.

Feb 18, 2011

22.19 -д зориулав


Яг энэ өдрийн яг энэ 22.19 цаг хэзээ ч ахиж тохиохгүй учраас, яг энэ өдрийн яг энэ 22.19 цаг ... одоо түүх болсон. Гэхдээ хэнд ч хэрэггүй түүх. Биш ээ, түүх бол түүх. Энэ бол Born this way, кофе, keyboard-тай түүх. Бас хажууд “Өнөөдөр” сонины 10 жилийн түүхтэй “цаас”, аль хэдийнэ 22.31 минутыг зааж эхэлсэн цагийн зүүтэй түүх. Тиймээс энэ түүх заавал баатарлаг байх албагүй. Яг жилийн өмнөх энэ өдрийн энэ цагийг иргэн Тэкист би хэрхэн өнгөрүүлсэн түүхээ мэдэхгүй. Гэхдээ л тэр түүхийн минь нэг хэсэг байсан... мэдээж. Мянган жилийн өмнөх, хагас тэрбум найман зуун есөн сая долоон зуун мянган жилийн өмнөх 22.19 цагт ямар түүх..., миний эхлэл... миний өнгөрсөн юу байсан бол. Учир нь би тэр нэг жилийн тэр нэг өдөр л бий болчихоогүй. Намайг яг л тэр жилийн тэр сарын 6-нд төрүүлэхийн тулд хэн нэгэн магадгүй хэн ч биш, бүх юм хичээсэн. Хичээгээгүй байсан ч бүгд оролцсон. Ганц ширхэг шороо, ганц тэнэг үйлдэл (заавал тэнэг байх ч албагүй) яг энэ өдрийн яг энэ хоромыг баллаж болох байсан учраас... утга учиргүй, худал хуурмаг, үхэл хагацал, болзоо, анхны шөнө, эцсийнх ч бас ... байсан учраас л би яг энэ өдрийн яг энэ 22.45 минутыг зүүг харж байна. Хэрвээ ээж өвөөгөөс зөрж багш болох гээгүй бол, математикийн хичээлдээ сайн байгаагүй бол ... Аавд нэгдүгээр курсын охиныг найрах санаа орж ирээгүй бол Тэкист миний мэндлэх тэрбум жилийн хөдөлмөр үгүй болох байж. Харин өөр нэг амь яг энэ өдрийн яг энэ 22.48 минутад амьсгалж байх ёстой байсан биз. Нэг л тэнэг алхам, магадгүй ухаалаг эсвэл зүгээр л нэг алхам миний бүхий л түүхийн, ялгаагүй яг одоогийн 22.49 минутын түүхийг өөрчилж чадах хүчтэй гэж бодохоор Аделе “Rolling in the deep”-ийг зохиогоогүй бол, хэн ч “Born this way”-ийг таалаагүй бол, Майкл Жексон арьсаа солиогүй бол, “Golden Gate” гүүр баригдаагүй бол, тэр өдөр Өүлэн, Есүхэй хоёр ойртоогүй бол, хэнд ч машин бүтээх санаа төрөөгүй бол... Хэчнээн олон түүх өөрчлөгдөх байсныг... та бодоо нэг үз дээ !!! (Нээрээ геологийн цагаар бол хоног дуусахаас нэгхэн хоромын өмнө хүн оюун ухаантай болсон гэл үү?)

Feb 10, 2011

"Аня бүү ай, түлхүүр хэзээ ч олдохгүй”



Түлхүүр, цоож. Түлхүүрийг хоёр хувь үйлдэх ёстой. Цоож ганцхан. Цоожилсны дараа хамгийн гүн ус руу түлхүүрээ чулуудна. Хайр цоожлогдсон. Хоёр сэтгэл нэг цоожинд багтсан. Тэгэхээр түлхүүр хэрэггүй. Хачин романтик энэ санааг лав азиуд зохиогоогүй. Гэхдээ тэд оролцосон. Франц, Италиар нэг цоожлогдсон сэтгэл. Азийнхан тийм ч романтик биш гэдэг. Худлаа ч байж мэднэ. Гэхдээ тэдний хайр нууц гэдэг зүйлтэй заавал холбогддог. Тийм учраас цоожлох хэрэг байдаггүй ч байж мэднэ. Валентин болох гэж байна. Дурласан “валентин”-ууд энд, тэндхийн гүүр, шонд хайраа цоожлоод л, түлхүүрээ шидлээд л. Хавар ийм гоё билүү, хайр тийм хүчтэй билүү.
“Рихардо + Аня = Xайр”. Цоожны жижигхээн зайнд багтаж болох хамгийн агуу үг биш гэж үү?
Пекс хот шинэ нэртэй болсон. “Цоожны хот”. Хэн ийм ядмагхан нэр өгдөг байна аа. Уул санаа нь хамгийн олон хос хайраа цоожилсон хот. Норвегийн урдаа барьдаг ганц Катедралын өмнөх гүүрнээс хамгийн анх хоёр америк оюутан хайраа цоожилсон. Гэхдээ тэд нэрээ бичээгүй. Удахгүй тэр хавиар өнгөрсөн жуулчид цоожны эрэлд гарсан. Бүр цаашлаад Пекс рүү явахдаа цоожоо бэлддэг болсон. Яг л сүйн бөгж хайж байгаа юм шиг. Эсвэл ... хамгийн гоё цоож л байх ёстой. Дараа нь жуулчид нутаг буцсан. Заавал яагаад Пекс явах ёстой гэж. Итали, Францаар цоожлох үйл явц өртөөлсөн. Эхний өгөөш бол голын дэргэдэх гүүрнүүд. Хотын захиргаа мэдээж дургүйцсэн. Гэхдээ л хайр дийлсэн. Бүр цоожтой хайр шүү. Удалгүй хотын захиргааныханд цоожтой гүүр таалагдах болсон. Учир нь асар олон жуулчин зөвхөн цоожинд болж ирдэг. Терреса, Мисколк бүгд цоожлуулсан. Гэхдээ хэзээ ч онгойхгүй, онгойх ёсгүй түүгээр цоожлуулах хувь гүүр болгонд тохиохгүй.
Цоож Италид ирлээ. Цоож биш ээ, хайр Италид ирсэн гэе. Хамгийн эртний, хамгийн тансаг, хамгийн ... гүүр Понте Милвио цоожоор дүүрсэн. Ром хотын “валентин”-ууд цоожлохын тулд, хайрлахын тулд Пекс явах хэрэггүй болсон. Парис ч бас цоожлуулахыг, хайрлуулахыг хүссэн. Парис хүсээгүй байсан ч хамгийн романтик “валентинууд” яаж зүгээр өнгөрөх вэ.
Ле Понтс дес Артс 16.000 мянган цоожтойг харсан ямар ч гүүр атаархах байсан. Даанч тэд... 1803 онд шавыг нь тавьснаас хойш Ле Понтс дес Артс хэзээ ч ийм гоё харагдаж байгаагүй. Гоё харагддаг байлаа ч, хэн ч тэгж харж байгаагүй юм чинь. Сиене мөрөн түлхүүрээр дүүрсэн. Сиене мөрөн хайраар дүүрсэн гэсэн үг. Сиене мөрөн рүү хэн анх хайраа шидсэн гээч.
Маркус + Алисиа = Би чамд хайртай
Тэдний цоожноос зуун гаруй хос хайраа зүүсэн. Тэд лав үхтлээ хайрлалцах байх аа. Болзоо. Хэн ч хайраа цоожилсон газраа эргэж ирэхгүй байж тэвчихгүй. Тэвчвэл тэд сэтгэлдээ хэдийнэ онгорхой цоожтой. Үгүй ч байж болох. Гэхдээ л Сиене мөрний тунгалаг урсгалыг алдалсан Ле Понтс дес Артс дээр хамгийн бат бөх цоожтой хайр сэтгэлийнхээ дэргэд үнсэлцэж зогсох жаргалаас хэн буцах юм бэ? Битгий ай, түлхүүр хэзээ ч олдохгүй. Олох ч шаардлагагүй.
Флоренс, Венец... Нэрийг нь сонсоход л хайр үнэртэж, амтагдмаар тэр газрыг дурласан “валентинууд” зүгээр өнгөрөөнө гэж үү. Хайр цоожлогдсоор. Биш ээ, хайранд цоожлуулсаар. Бүр биш, хайрласаар.
Солонгосчууд хүртэл романтик сэтгэлгээтэй болсон гэж бодохоор хайр хүчтэй байгаа биз. Бас Бээжин, Токио... Улаанбаатарт хайр байхгүй. Биш ээ, хайр байгаа. Цоож байхгүй. Цоожлох хэрэггүй ч байдаг байж мэднэ.
Гэхдээ л цоожны бие дээр багтах тэр хайрыг даах гүүр байдаггүй гэж үү? Хэзээ нэгэн цагт... Хайрлана аа.

Feb 7, 2011

Өчигдөр орсон цасан дээр хэн анх гишгэсэн бол?


Өчигдөр орсон цасан дээр хэн анх гишгэсэн бол? Хамгийн эхний цасан ширхэг хаана буусан бол, сүүлийнх нь бас...
Өглөө сэрэхэд бүх юм цагаан... Хэрвээ би өөдрөг үзэлтэн байсан бол... Энэ цас хэчнээн олон булхайг далдалсан бол... Гээсэн бөгж, (магадгүй сүйн... Ундрамын бөгжийг хайж бид далан дээгүүр явж байсан) хулгайчийн мөр ч юм уу. Цагаан өнгийг хэн ч буруутгадаггүй. Цас орсон л бол, сүү дуссан л бол (энэ хэсэгт заавал эмэгтэй хүний тухай бодох хэрэг гардаг) бүх юм ариун, үнэн. Үнэнийг хаацайлахын тулд би худлаа ярьдаг. Учир нь ихэнх хүн үнэнийг сонсох тэнхэлгүй байдаг (юм билээ). Автобусан дотор таньдаг хүн хулгай хийж зогсоно. “Миний танил хулгай хийж байна...” гэж хашхирахын оронд үнэнийг хаацайлахыг, дуугүй зогсохыг илүүд үзнэ. Дугүй зогсох нь хүртэл худал. Тэгэхээр үнэн гэдэг нь ч худал...
Өчигдөр цас орсон. Гэхдээ яг одоо миний харж байгаа, алган дээр хайлж байгаа цас хэзээнийх вэ гэдгийг би мэдэхгүй. Хэн ч мэдэхгүй. Өвөл цас ордог. Цас орохгүй байсан ч өвөл болдог. Гэхдээ... цас орсон хойно би өвөл болсныг мэддэг. Тэгэхээр... цас орохгүй удна гэдэг нь өвөл болсныг мэдэхгүй удна гэсэн үг. Өнөөх цагаан өнгө байхгүй.
Өчигдөр орсон цасыг сүүдэр л нууж хоцорсон. Учир нь цас мөнхийн биш. Сүүдэр ч бас...