Aug 26, 2014

Атаархах зүйл буй


        “New Economic foundation” байгууллага дэлхийн улсуудын аз жаргалын индексийг шинэчлэн нийтлэв. Нэг хүнд ногдох ДНБ, хүний хөгжлийн индекс, баян хоосны ялгаа, дундаж наслалт, амьдралдаа сэтгэл хангалуун байдаг эсэх зэрэгт үндэслэн жагсаахад Коста Рика тэргүүлж, Вьетнам, Колумб, Ямайк удаалсан байна. Уг жагсаалтад Хойд, Өмнөд Солонгосын талаарх мэдээллийг оруулаагүй нь сонирхол татав. “New economic foundation” байгууллагын зүгээс “Хойд Солонгосын иргэдээс амьдралдаа сэтгэл хангалуун байдаг эсэх талаар санал авах боломжгүй юм. Мөн тус улсын санхүүгийн болон бусад мэдээлэл нууцлагдмал учраас бид жагсаалтад оруулсангүй” хэмээн мэдэгджээ. Харин Өмнөд Солонгосыг оруулаагүй шалтгаан нь хоёр улсын индекс эрс зөрүүтэй гарах учраас үүнээс үүдэж үл ойлголцол бий болохоос сэргийлсэн байж болзошгүй юм. Энэ үйл явдал ингэсхийгээд намжлаа. Тэгтэл Хойд Солонгосын “агуу их худалч” хочит “Чосон” телевизээр дээрх үйл явдлын тухай мэдээ засвартайгаар хүрсэн тухай “Синьхуа” цацаж, тэр нь дэлхий даяар түгэв ээ.
Тэрхүү мэдээлэлд нь “Дэлхийн улс орнуудын аз жаргалын индексийг гаргахад бидний анд нөхөр Хятад улс итгэл төгс тэргүүллээ. Агуу их удирдагчийнхаа ухаалаг бодлогоор хөгжлийн зүг явж буй манай улс хоёрдугаарт жагссан баярт мэдээг толилуулж байгаадаа баяртай байна. Харин янки зулбасганууд (АНУ) 203 дугаарт орж, сүүл мушгисан бол тэдний гар хөл болсон Өмнөд Солонгос 152 дугаарт бичигджээ” хэмээн сурталджээ. Мэдээж, эл мэдээлэл цөөнгүй хүний инээдийг хүргэсэн нь лав. Бүр “Time” сэтгүүл “Хойд Солонгос дэлхийн хамгийн аз жаргалтай гүрэн мөн гэж үү” хэмээх ёожилсон гарчиг дор дээрх мэдээллийг нийтэлжээ. Тийм ээ, бидний ойлголтоор Хойд Солонгос дэлхийн хамгийн аз жаргалгүй гүрэн, бөмбөрцөг дээрх цор ганц “тамын орон” мөн байх. Гэхдээ зөвхөн бидний ойлголтоор шүү.
“Лос Анжелес таймс” сонины сэтгүүлч Барбара Демикийн шуугиант бүтээл “Атаархах зүйл үгүй” (Nothing to envy) ном 2009 онд худалдаанд гарч, эл хаалттай гүрний талаарх нүцгэн үнэнийг уншсан хүмүүс ямар гээчийн диваажинд амьдарч буйгаа илүү ихээр мэдэрсэн байх. Энэ улсад интернет кафе ганцхан бий. Иргэд нь “Facebook”-т амьдралаа хүүрнэж, “Twitter”-ээр дамжуулан үзэл бодлоо илэрхийлэх тухай мөрөөдөөд ч хэрэггүй. Тэдний ихэнх нь дэлхий дээр интернэт гээч бий болж, хүмүүс хоорондоо хялбар харилцдаг болсныг, гар утсаар дамжуулан Өмнөд Солонгос дахь хамаатан садантайгаа холбогдож болохыг мэдэхгүй л яваа. 2008 оны дөрөвдүгээр сарын 8-нд цус нэгт, Өмнөд Солонгосын анхны, Азийн хоёр дахь эмэгтэй сансрын нисгэгч Ю Со Ен “Союз ТМА-12” хөлгөөр огторгуйд зорчсныг тоогоогүй хэрнээ, хэзээ нэгэн цагт янки зулбасгууд, өмнөдүүд дургүйг нь хүргэвэл тэднийг газрын хөрснөөс арчих цөмийн зэвсэгтэйдээ баярладаг. ЗХУ задарсан тул эрчим хүч нийлүүлэхээ зогсоож, өнөөдрийг хүртэл үзүүлэнгийн нийслэл Пхеньянаас бусад хотуудад мөнхийн харанхуй үргэлжилж буй. Ердөө л энэ мэт шалтгаар бид хойд солонгосчууд Аз жаргалын индексийн сүүлд орох ёстой хэмээн итгэдэг. Ийм эмгэнэлтэй хувь тавилантай нүүр тулаагүйдээ битүүхэн баярлаж байгаа. Гэвч энэ үнэхээр гашуудал мөн үү, бид тэднээс илүү дээр, аз жаргалтай амьдарч буйгаа хэрхэн батлах вэ?
Гэрэл, цахилгаангүйн улмаас Хойд Солонгосын үйлдвэрүүд зогсож, шөнийн хотын гудамж нэлэнхүйдээ харлаж харагддаг болсон гэнэ лээ. Үйлдвэрүүд ажиллахгүй учраас утаа гарахгүй. Тийм болохоор Хойд Солонгосын тэнгэр хамгийн цэлмэг нь, шөнийн тэнгэрийн одод нь бариад авмаар ойрхон, бас тод харагддаг гэсэн. Хүчирхэг төрийн нударган дор өчнөөн жилийг үдсэн учраас хүмүүс нь хүсэл, шуналаас ангижирсан гэлтэй. 1970 онд анх дэлгэцнээ гарсан “Энэ дэлхий дээр бидэнд атаархах зүйл үгүй” кинонд иргэд нь дуртай. Эл киноны төгсгөлд эгшиглэдэг ижил нэртэй хүүхдийн дуу Төрийн дууллаас нь өөрцгүй, үнэ цэнтэй. Тэргүүнд нь ганцхан Коммунист нам л байдаг учраас улс төрийн үзэл баримтлалаар талцдаггүй, төрдөө хүсэл, шуналаа тулгадаггүй. Дорой яваагаа төр, засгийн буруу гэж асдаггүй, өөрөө хичээвэл болно л гэж итгэцгээдэг. Залуус нь Америк, Англи шиг оронд амьдрахыг мөрөөддөг үе тэнгийн азиудаас ангид. Эх орондоо ажиллаж, бүтээн байгуулалтад гар бие оролцох нь тэдний эхний бөгөөд эцсийн сонголтгүй хувилбар. Хоёр дахь Америк болохоор зүтгэж буй өмнөд хөршөө бодвол солонгос үндэсний онцлог, соёл, уламжлалаа тэд өнөөг хүртэл тээж яваа. Импорт нь ердөө 3.5 тэрбум ам.доллар. Хэрэгцээт зүйлсийнхээ ихэнхийг дотооддоо үйлдвэрлэдэг учраас дэлхийн нийтийг сөхрүүлсэн санхүүгийн хямрал тэдэнд нөлөөлөхгүй. Тэртээ тэргүй зүдүү амьдардаг юм чинь гэж даапаалж болох. Гэхдээ л санхүүгийн болоод батлан хамгаалах хүчний хувьд бүрэн бие даасан цөөн хэдэн улсын нэг.
Хүн төрөлхтөн зохист хэмжээнээс хол алхаж, хэтэрхий гэмээр хөгжсөн гэдэгтэй санал нийлмээр үе гарах. Мэдээллийн утгагүйдэл бий болж, жаахан хүүхдүүдийн мэдэхгүй зүйл цөөн болсонд гайхмаар. Ардчиллын буянаар хүмүүс юу дуртайгаа хийдэг болов. Гэвч энэ “юу дуртай” дотор эрээ цээргүй зүйлс олон бий. Тэдгээр нь бидний хяналтаас хэдийнэ гарсан. Харин Хойд Солонгос даяаршлын давалгаанд бохирдоогүй, харин ч тойрч яваа.
Барбара Демик тэндхийн аядуу, уйтай байдлыг “Хойд Солонгост цаг хугацаа 1970 он хүрээд зогссон мэт” хэмээн дүрсэлжээ. Магадгүй, дэлхийн хөгжил 1970 онд хүрээд зогсох ёстой байсан байх. Хэрэв хөгжлийн хэмнэл түр ч атугай амсхийж, бид хаана буйгаа, хаашаа зүглэж буйгаа эргэцүүлэх боломж олдсон бол дэлхий дээр орших бидний хугацаа бага ч гэсэн уртсах байж мэднэ. Бид эргэцүүлж амжаагүй учраас л, хэмнэл дагаж хэтэрхий хол алхсан учраас дэлхийн амьсгаа бачимдаж, цаг уурын дулаарал, озоны давхарга цоорсон, олон зүйлийн амьтан, ургамал сүйдсэн зэрэг урьдаас тооцоолоогүй эрсдэлтэй нүүр тулав. 200 жилийн дараа энэ гариг дээр хүн амьдарч болох уу, үгүй юу гэдгийн хариултыг ч өнөө хэр олоогүй л явна. Харин тэд өөр.
Бидний ихэнх нь интернэтгүйгээр маргаашаа төсөөлж чадахгүй болтлоо хүлэгджээ. Харин ахуйн элдэв хүлээснээс ангид хойд солонгосчууд хоосон хонолоо ч “Энэ дэлхий дээр бидэнд атаархах зүйл үгүй” гэх үгэндээ итгэн, урам зоригтойгоор сэрж чадна. Дэлхийн улс орнуудын аз жаргалын индекст Хойд Солонгосын талаарх баримтыг нийтлээгүй ч оносон мэт. Тэдэнд энэ дэлхий дээр атаархах зүйл үгүй юм чинь. Харин бидэнд л буй.

Aug 18, 2014

Эрхтний хүүрнэл




Өөрөөсөө асуугаад үз: Би бэлгэ эрхтнийхээ тухай хэр ихийг мэдэх билээ? Мэдээж, нэг их сонирхолтой санагдахгүй учраас та энэ асуултыг алгасах нь лав. Тэгвэл асуултаа өөрчилье. Дэлхий дээр амьдарч буй 3.5 тэрбум эр эрхтний талаар эрхтний шинжээч юу хэлэх бол? Энэ асуултын хариуг мэдэхийн тулд эхлээд чин шударга эрхтний шинжээчтэй холбогдох хэрэгтэй болно. Гэвч би эрэгтэйчүүдийн эмнэлэг рүү явсангүй. Эрхтний тухай шүүмжлэлийг надтай учирч байсан эмэгтэйчүүд л хамгийн сайн хэлж чадна. Тэдний эрэлд гарч, хариултаа ч олсноо дор хуваалцах гэж байна (Чухам үнэн бидний сонсохыг хүссэнээс өөр байдаг нь гачлантай юм даа).
“Чиний эрхтэн жижиг лав биш” хэмээн Л шулуухан хэллээ. “Дунд зэрэг, хатуу, бас ажилдаа сайн” гэж урамшуулахаа ч мартсангүй (Яамай даа). Учирч байсан эрчүүдээсээ үүдээд тур дундаж хэмжээтэй эрхтэнд дуртай болсон гэнэ. Нэг удаа гал сөнөөгч залуутай унтсан тухайгаа надад ярихдаа нүдээ учиргүй том болгоод, гартаа дарсны шилний хэмжээтэй зай авав. “Түүний эрхтэн, ээ бурхан минь азарганы сэлдий л гэсэн үг. Даанч би гүү биш болохоор бидний сексийн харилцаа удаан үргэлжлээгүй юм даа” гэв. Хэмжээ! Мэдээж хамгийн чухал үзүүлэлт. Төмсөгний хэмжээ ч бас үүнд хамаатай байдаг аж. Л миний төмсөгийг хэвийн хэмжээтэй гэж байна. Хэвийн бус хэмжээний төмсөгтэй хүмүүс байдаг гэж үү? гэж намайг асуухад Л өөрийн туршлагадаа үндэслэн “Тийм шүү” гэв. Тэр нэг удаа бараг  шинжлэх ухааны олдвор болохуйц том төмсөгтэй эртэй унтсан аж. Түүний эрхтэн бас муруй байсан нь тэр эрийн тухай баяр хөөртэйгөөр хэлэх нэг шалтгаан нь гэнэ.
Түүнд миний эрхтний таалагддаг нэг зүйл нь зөөлөн-хатуу чанар гэлээ. Би эхэндээ ойлгосонгүй. Тэр дахиад нэг залуугийн тухай ярилаа. Түүний эрхтэн хэтэрхий, дэндүү, үнэхээр хатуу байсныг тэр ганжтай зүйрлэв. “Түүнтэй секс хийх нь яг л харь гаригийнхны туршилтад орж байгаа юм шиг жигтэй, тухгүй” гээд ярвайв.
“Бусад нь чиний эрхтний тухай юу гэж байх юм, тэгээд?” гэж С хэрүүлийн шинж чанартай хэлэхэд нь тэр ч минийхийг гомдоох үг л хэлэх нь дээ гэж би бодов. Би түүнд чамайг хэлсний дараа хэлье гээд хариулт авахыг хүслээ. “За яахав”, гээд жуумалзсанаа “Чинийх дундажаас жижиг, гэхдээ тойрог нь намайг гонсойлгохооргүй байсан шүү” гэв. “Зөвхөн эрхтний чинь тухайд гэвэл ахиад уулзахад асуудалгүй, гэвч чи өөрөө бол хөгийн новш...” бла бла бла. Тэр угаасаа түргэн ууртай хүн, ингээд зогссон нь дээр.
М л яг үнэнийг хэлнэ дээ гэж бодоод түүнтэй холбогдов. Бид хамгийн сүүлд гурван жилийн өмнө уулзаж байсан ч, гэмгүй хэдэн жаргалтай шөнийг хамт өнгөрүүлсэн болохоор түүнд найдлага тавилаа. “Би амьдралынхаа турш гурван оронтой тоогоор тоологдох эрхтэн харж байсан...” гээд эхэлж байна (Чи ч тэгнэ л дээ). “Хэрэв жижгээс том хүртэл нь 100 оноогоор үнэлбэл... чинийх багцаагаар 33-т орох байх” гэв. Өчигдөр үсчний хүлээлгийн суудалд зэргэцэн суусан гурван эрийн хоёр нь минийхээс том, нэг нь надаас жижиг байсан байх нь. Тэгээд би түүнээс ийн асуув. Хэрэв минийх дундажаас доогуур, гэхдээ урам хугарахаар биш юм бол чиний үзсэн “маш жижигхэн” нь ямархуу байсан бэ? М надад найз бүсгүйнхээ нөхрийн тухай ярив. (Эмэгтэйчүүд хоорондоо эрхтний тухай тийм их ярилцдаг л юм байх даа?).
“Тэрний эрхтэн бол минимализмын сонгодог жишээ гэсэн. Түүний эрхтнийг хөхнө гэдэг яг л өөрийнхөө хэлийг хөхөж байгаа юм шиг санагддаг гэж найз бүсгүй маань хэлсэн гээч” гээд хөхөрч гарав. Тэгснээ “Ээ бурхан минь, би үлдсэн амьдралынхаа турш хуруугаараа л орлуулчихаж болмоор эрхтэнтэй эрийн дор хэвтэх юм гэж үү дээ” гэж бодоод салах тухай бодсон ч тэр хэтэвчнийх нь зузааныг санаад тэнэг бодлоо авч хаясан даа” гэв. Бурхан бүгдэд өгөөмөр ханддаг гэдэг ч тэгвэл худлаа юм шив гэж намайг хэлэхэд тэр “Үгүй дээ, тийм тохиолдолд бусад ажилдаа сайн байх хэрэгтэй. Түрийвч зузаанаас гадна гар, хэл хоёр нь гайхамшгийг мэдрүүлэхээр чадварлаг учраас л найз хүүхэн маань хиймэл эрхтэн авах гэж секс шоп зүглэх тухайгаа ч мартсан юм” гэж М хэллээ. Найз хүүхэн нь гэлтгүй түүнд ч бас ижил түүх тохиож байсан аж. Гурван оронтой тоогоор хэмжигдэх эрхтэн дотор юу эс багтах нь аргагүй ч биз. 
Тэр надаас порно үздэг хэвээр үү гэхэд нь тийм л гэв. Тэгсэн М миний нөүтбүүкийг өөррүүгээ эргүүлээд  www.pornhub.com гэж бичлээ. “Харав уу” гээд порно киноны жагсаалт биш хажуугийнх нь баннер руу заатал тэрэн дээр “Bigger is not always better” гэж бичсэн байлаа.
Эрхтний тухай яриа түүнд таатай байгаа бололтой, намайг асуулт асуух завдалгүй ярьж гарав аа. “Эрхтэн бол “Subway”-ийн сэндвич биш. Энэ бол хэрэгсэл. Бас энэ амьд зүйлтэй үрэлцдэг. Эмэгтэйчүүд бид нар хэдий өлссөн ч түргэн хоолны газар очоод та нар шиг том сэндвич биш, амттай сэндвичийг илүүд үздэг. Би нэг удаа 27 см урт эрхтэнтэй залуутай унтаж байсан. Хэрэг гаргаж хэмжсэн учраас би ийм сайн мэдэж байгаа юм. Гэтэл, гэтэл... тэр даанч залхуу. Новшийн боов нь ч ялгаагүй. Ёстой л шугамаар хэмжихээс өөрөөр ашиглагдахааргүй эд. Нэг үгээр хэлбэл үлбэгэр. Миний амьдралын хамгийн сайхан секс амтлуулсан залуугийнх бараг чинийхаас ч жижигхэн байсан (бараг гэнэ шүү). Гэвч түүнийгээ ажиллуулах чадвар, гараа ашиглалтыг нь ээ. “Life is Beautiful”-ийн Роберто Бенини л орон дотроо тийм байдаг байх”гэв. Нэгэнт ам нь халсан түүнээр 200 бэлгэ эрхтний тухай яриулахыг хүсээгүй учраас бушуу салахын түүс боллоо.
Энэ бүхний эцэст би санаадгүй тохиолдлоор “Man’s Health” сэтгүүлээс эрэгтэйчүүдийн эмч Стевен Ламмын ярилцлагыг олж уншив. Танд ч бас хэрэг болж магад гээд сонирхолтой хэсгийг нь оруулахаар шийдлээ.
“Эрхтэн бол чиний эрүүл мэндийн барометр. Хэрэв өглөө босоход эрхтэн чинь “асаалттай” байвал маш сайн. Энэ нь чи урьд шөнө маш сайн амарч чадсанаас гадна тестостероны хэмжээ хэвийн, бие чинь бүхэлдээ цоо эрүүл байгааг илтгэнэ. Тогтмол секс хийх ёстой гэдгийг бүгд мэддэг ч чухам юунд тустайг тэр бүр мэддэггүй. Эрхтэн рүү чинь шинэ цус сэлбэгдэнэ. Шинэ, хүчилтөрөгжсөн цус.Юу эрхтэнд чинь муу вэ гэвэл тамхи, таргалалт, стресс. Эрхтэнд чинь муу гэж сая бичсэн бүхэн эрхтэнд чинь үнэхээр муу гэсэн үг. Юу эрхтэнд чинь сайн бэ гэж үү? Бодоод үз. Хэрэв чи Ferrari-тай бол машиндаа хамгийн сайн чанарын шатахуун л хийхийг хүснэ биз дээ. Эрхтэн чинь чиний Феррари л гэсэн үг. Тиймээс эрүүл хүнс идэж бай. Кокоа, жимс, хүнсний ногоо, загас, В витамин. Хамгийн чухал ойлголт бол: Эрхтэнд чинь сайн гэж дээр бичсэн бүхэн эрхтэнд чинь үнэхээр сайн гэсэн үг”.