Хүчирхийлэл, садар самуунаар дүүрсэн энэ нийгэмд хүүхдэд байтугай эрийн цээнд хүрсэн нэгэн ч хиртхиймээр олон саарал үзэгдэл дунд бид амьдарч байна. Зөвхөн кинон дээрээс л хардаг байсан элдэв самуунтай халз тулах нь хэвийн үзэгдэл болтлоо идээшиж, аллага, хууран мэхлэлтээр дүүрч, ёс суртахуун гээчийг холын холд булшилж орхисон энэ нийгмийн бурангуйн сүүдэр хүүхдэд л бүү тусаасай гэсэндээ хүүхэлдэйн кино, үлгэрийн ертөнцөд нь орхиод тайван амьдрах нь зөв шийдэл бололтой. Гэвч зурагтын өмнө тэднийг үнэхээр үлгэрийн сайхан ертөнц угтдаг уу? 
“Happy tree friend” буюу “гоё” аллага
“Happy tree friends” хүүхэлдэйн киноны Флэки, Гигглэс, Хэнди зэрэг өхөөрдөм баатрууд дэлгэцийн өмнө чухам ямар үзүүлбэр үзүүлдгийг та мэдэх үү. “Мөстэй нүдний ундаа” гэх анги нь эрт урьдын цагийн тайван сайхнаар эхэлж, Гиглес, Петуниа нар зуны халуун өдөр мөстэй ундаа найруулж, эгдүүтэй гэгч нь инээж суугаагаар өрнөнө. Гэнэт ширээний дээрх самбар унаж, Петуниагийн нүүрний талыг хуу хамж, цус нөжтэй нь холих бөгөөд удалгүй Гиглесийн дээрээс ч мөн унаж, хоёр нүдийг нь бүлтэлж орхино. Петуниа нүүрээ даавуугаар битүү ороосон тул лемон хэмээн андууран Гиглесийн нүдтэй ундаа найруулна... Эрээ цээргүйгээр дүрсэллээ хэмээн бүү ундууц, таны хүүхдийн үлгэрийн ертөнц ийм л зүйлээр дүүрсэн байгаа нь эмгэнэл. Зөвхөн Youtube цахим хуудсаар дээрх бичлэгийг 32 сая хүн үзсэний 74 хувь нь хүүхдүүд байсныг АНУ-ын Хүүхэлдэйн кино бүтээгчдийн холбооныхон тогтоосон хэдий ч арга хэмжээ авч зүрхэлсэнгүй. 10-аас дээш насныханд зориулсан гэх үгээр кино бүтээгчид тэдний амыг тагласан аж. Хэрэв үнэхээр тийм бол, хүүхдүүд 10 нас хүрээд л хүчирхийлэл, аллагад бэлтгэгдэх нь зүй ёсны хэрэг болох биш үү. Хамгийн эмгэнэлтэй нь юу гээч, хүүхдүүд ийм дүрслэлд ер цочирдохоо больсон.
Хорвоо дэлхийн хатуу үнэнтэй нүүр тулаагүй тэд үзэж, харснаараа л төсөөлөх нь аргагүй ч лав дээрхийн адил төгс хүчирхийлэл, “хөгжилтэй” гэмт хэргийн ертөнцөөр тархи цэнэглэж байгааг хэрхэн тайлбарлах ёстой юм бэ?
Тоглоомын хувьсал
1980-аад оныг хүртэл хүүхэлдэйн кино үзэл суртлын чухал зэвсэг байсан. Гэвч үүний буруу гэж байсангүй, эв хамтач байх, сургуульд сурах нь хэчнээн чухал болох, аав ээжийгээ хайрлах, нөхрийнхөө төлөө зориг гаргаж, чин сэтгэлээсээ тусалдаг байхыг сургаж, социалист орнууд хүүхэлдэйн киног үзэл суртлын болон ёс суртахууны нарийн шүүлтүүрээр шүүдэг байв. Мэдээж энэ дунд нэг хүнийг тахин шүтэх үзэл, схематизм (зөрчилгүйн онол) гээч нь жинхэнэ утгаараа биеллээ олдог байсан ч сайханд тэмүүлэх үзэл нэвт шингэсэн байдаг. Бүх цаг үеийн сонгодог жишээ, эсрэг тэсрэгийн туйл хэдий ч “Том, Жерри хоёр”, “Ну Погоди”-гийн баатрууд хэцүү цагт биедээ тусалдаг, муу бурангуйг нь илчилдэг, засаж залруулдаг байсан нь хүүхдийн сэтгэхүйд эерэг туяа цацруулж байсан үнэн. Гэвч 1980-аад оны дундаас харь гаригийн үй олон, тулаанч баатрууд хүүхдийн ертөнцтэй нүүр тулсан. Бэтмэн, супермэн гэхчлэн үнэмлэхүй төгс баатрууд хүн ардыг амар тайван байлгахад зүтгэдэг ч үй олон цуст ялалтууд, аллага, хүчирхийлэл хүүхдийн ертөнцийн хаалгыг хэмх өшиглөн орж ирсэн. Сайн үйлийн төлөө л зорьж байвал хэчнээн хүн алах нь хамаагүйн дээр аллагыг илүү нарийвчлан дүрслэхийг шаардах болтол нь хүүхдүүдийг дасгажээ. Үр дүнд нь эцэг эхээсээ тэжээвэр амьтан, тоглоомон машин, дугуй хүсдэг байсан хүүхдүүд Бэтмэн, Супермэний тоглоом, буу шийдэм, сэлэм зэвсэг нэхэх болсноор илрэв. Хүүхэлдэйн киноны ёс суртахууны нөлөөллийг судалдаг эрдэмтэн Жонн Кэш “Алуурчин улаан лооль”, “Муу бөмбөлгүүд”, “Жинхэнэ мангас” зэрэг хүүхэлдэйн киног хүүхдийн киноны жагсаалтаас хасах санал гаргасан ч тодорхой шийдэлд хүрсэнгүй. Хүүхдийн киноны ёс зүйн код гээчийг гаргуулснаар түүний тэмцэл эцэслэсэн ч гэлээ цахим ертөнцтэй нүүр тулсан өнөөгийн нийгэмд хэн юу үзэж байгаад анхаарал хандуулах завтай хүн алга болж, эрх чөлөө гэх холбоо үгээр л асуудлыг шийдсэн юм. 
Насанд хүрэгчдэд зориулав
2004 онд судлаач Расиз Борсон хүүхэлдэйн киноны нөлөөллийн талаар нэгэн бүтээл дэлгэсэн нь жинхэнэ шуугиан тарьсан юм. “Насанд хүрэгчдэд зориулав” гэх уг бүтээлд садар самуун агуулга хүүхэлдэйн кино ертөнцтэй холбогдсныг илчилсэн нь олон мянган эцэг, эхийг цочирдуулсан мэдээ байв. 2000 оноос үлгэрийн баатруудыг оролцуулсан “хүүхэлдэйн порно” кино гарч эхэлсэн бөгөөд Том, Жерри, Үнсгэлжингээс эхлээд Цасан гуа ба долоо одой ч оролцжээ. Хэдийгээр эдгээр киног насанд хүрэгчдэд зориулсан гэх боловч цахим хуудсанд огт ангилан ялгалгүйгээр байрлуулж байгаа нь хүүхдүүдийг садар самуунд уруу татаж байгаа гэмт хэрэг мөн хэмээн тэр бичсэн юм. Гэвч энэ асуудал ч мөн шийдэлд хүрээгүй бөгөөд 10 настай хүүхэд хайртай үлгэрийн баатрынхаа зурагтай кино хуудсыг харж, өнөөх цочирдом бүхнийг нүүрний хувиралгүй үзэх “эрх чөлөө”-тэй болсон.
Удалгүй “хүүхэлдэйн порно” анхны тохиолдол байгаагүйг илчилж, Роберт Земекисийн “Молтогчин Рожерийг хэн молигодоод байна вэ” хүүхэлдэйн киноны гол дүр Жэссика Раббитыг хүүхэлдэйн кино ертөнцийн садар самуун дүр хэмээн цоллов. Түүнийг “People” сэтгүүл XX зууны секс симболуудын тоонд багтаасны дараа эцэг эхчүүд чухам ямар хүүхэлдэйн киногоор хүүхдүүдээ зугаацуулж байгаадаа дүгнэлт хийх хэрэг гарсан юм.
“Муу хүн үхэх л ёстой”
1940 онд найруулагч Жорж Швиммерийн тодорхойлсноор хүүхэлдэйн киноны баатрууд заавал эсрэгцэх ёстой байв. Энэ томъёо өнөө хэр хүчинтэй оршиж байгаа хэдий ч ихэнх хүүхэлдэйн киноны төгсгөлд эсрэг талын баатрууд зөвхөн үхэж дуусдаг хэв шинжийг бий болгосон. Үүний нөлөө нь хүүхдийн сэтгэхүйд өш хонзонгийн туйлдашгүй үзэл болон соёолж, муудалцсан найзыгаа хашраах, ядаж л нэг цохиж байж тайвшрах, эцэг эхдээ ховлох зэргээр ер түүний мууг үзэж байж л сэтгэл амрах мохошгүй тэмцэгч болон хүмүүжүүлж байна. Шрек өөртэй нь эгээ л нэг зорилготой байсан өрсөлдөгчөө устгаж байж амар сайхандаа жаргаж, Рапунзел өөрийг нь 16 жил тэжээсэн өргөмөл эхээ (хэдий хорон санаатай ч) хөнөөж, Бэтмэний хүчирхэг тэмцлийн дунд хэчнээн байшин барилга сүйрч, эвдэрч, гэмгүй хүмүүс өртөж байлаа даа. Гэлээ ч энэ бүхэн хүүхдийн сэтгэхүйд сайн үйл л хийж байвал хүн алах нь ердийн үзэгдэл мэтээр бууж буй нь эмгэнэлтэй.
“The end”
Дэлхийн кино бүтээгчид болон судлаачид хүүхэлдэйн кино жинхэнэ үүргээсээ хэдийнэ ангижирч, нийгмийн харанхуй, бурангуйтай үй зайгүй холбогдсоныг илчилсэн хэдий ч шийдвэрлэх гарц өнөө хэр олоогүй байна. Өнөө цагт ихэнх хүүхэлдэйн кино элдэв янзын баатар бүтээхэд л анхаарахаас бус түүнд хүүхдийн сэтгэхүйд сөргөөр нөлөөлөх агуулга байгаа эсэхэд огтхон ч анхаарахаа больсон. Том, Жерри нар хамтдаа тамхилж, Бэтти тасартлаа согтож, Гиглес нүдтэй ундаа ууж, Фионагийн хүн алж байгаа дүрслэл хүүхдүүдийг хиртхийлгэхээ огт больсон. Таван настай хүүхэд ч ийм зүйлд дасал болсон ирээдүйгээс бид ямар хүн хүлээх вэ?
No comments:
Post a Comment