Ялгаръя

Аливаад бүх нийтээрээ анхаарал хандуулж, даган дуурайж эхлэх үед тухайн зүйлийн үнэ цэнэ хэдийнэ алдагдсан байдаг. Үнэ цэнэгүй л бол тэр хэнд хэрэг болоо аж. Дэлхийн жишиг гэх холбоо үг бидний амьдралд хэтэрхий байр суурь эзлэх болов. Америк гоё байна, тэдэн шиг л болох юмсан. Франц зүгээр ч юм уу, италичууд их сайхан ард түмэн юм, солонгосчууд ч бас муугүй. Яадаг юм, дуурайж л орхие.

Гэтэл үр дүн нь юу байв? Эцсийн гаргалгаа хийхэд Монгол Улс Америкийг, Солонгосыг хэр сайн дуурайж вэ гэх асуулт ер хөндөгдөхгүй, энэ ард түмэн өөрсдөө юу бүтээсэн юм бэ гэдэг л шийдвэрлэх хүчин зүйл байх болно. Ирээдүйд Монгол орноо бидний хойч үе юугаар нь дурсах вэ, дахиад Чингис хаан л биш шүү. Техник, технологийн хүчинд найдан, хэдэн зуунд түчээлсэн Европ зүгийнхний нийгэм сонирхолгүй болж гэнэ. Тэдний өндөр хөгжил байгалийн, бодит амьдралын тусгалаас хэт хол юм. Өндөр барилга, сүрт гэрлэн чимэглэл, технологижсон, роботжсон нийгмээс тэд ямар ч гэнэтийн бэлэг хүлээгээд нэмэргүй. Бүхэн нь автомат юм чинь. Харин дорно зүг рүү анхаарлаа хандуул даа. “Тэд ямар гоё амьдардаг юм бэ, өнөөг хүртэл тэд уламжлалт амьдралын хэв маягаа хадгалж, байгалтайгаа ойр үлдэж шүү дээ” хэмээн буржгар үс, цэнхэр нүдтэнгүүд эргэцүүлж байна. Аялагчдын цуваа Ази руу чиглэх болсны нууц нь энэ.

Хотын соёл тунхаглаж, хөдөөгийнхнөө бид муучлах болсоор удлаа. Шалтгаан нь өнөөх дэлхийн жишиг. Гэвч Монгол гэдэг улсын, соёлын эд, эс тэнд л бий биш үү. Бидний хэдийнэ дургүй болсон нүүдэлчин амьдралын хэв маягийг тэд хэдэн зууны турш буухиалж ирсэн. Өдгөө ч тэд тэнгэр харж цаг агаараа баримжаалж, газраа шүтэн амьдарсаар л байна. Үнэн чанартаа хотын иргэн хэмээн цээжээ дэлдээд байгаа эрхмүүдийн угсаа гарвал их холдож л гурван үеийн өмнөх хөдөөнийхөн бий. Хотын иргэд л дэлхийн хөгжилтэй хөл нийлүүлж байна гэх авч үнэндээ өөрсдийнхөө түүх соёлоос хамгийн хурдацтай холдож байгаа нь тэд байх. Нүүдэлчин хэв маягаасаа ялгаран, холдох гээд байгаа нь энэ юм уу даа.

Уул уурхайн их баялаг бидний араншинг эвдэж байх шиг. Ирээдүйн тухай төсөөлөл бүрт дээрх холбоо үг хамаатаж, ямар ч зорилго, тэмүүлэлгүй байлаа ч энэ их баялаг биднийг хоосон хонуулахгүй гэж бодох нь олширч. Мэдээж уул уурхайгаас бид төсөөлөшгүй их орлого олно. Харин энэ мөнгөөр бид юу бүтээх вэ? Америк, солонгос, итали мөрөөдлөө биелүүлэх үү? Үгүй дээ, Монголоороо л үлдэе. Зүлгэн дээр гэрээ бариад зүгээр л нэг амьдрах сайхан. Монголоороо л ялгаръя.