Ото

Английн хөлбөмбөгийн Премьер лигийн 18 удаагийн аварга “Ливерпуль” баг энэ жил нэг л одгүй байна. Ердөө нэг тэнцээ, нэг хожигдолтой яваа нь багийнханд ч, фанатуудад нь ч хүнд цохилт болж буй нь мэдээж. Ж.Отгонцагаан буюу Ото ах энэ мэдээнд сэтгэл дундуур яваа олон сая фанатын нэг. Бидний ярилцлага хийх өдрийн өмнөхөн тус баг “Манчестер Сити”-тэй 2:2-оор тэнцсэн даруухан амжилт үзүүлсэн болоод ч тэр үү. Хаа холын Английн баг бидэнд ер ямар хамаа байх вэ. Тэдний хожих, хожигдох нь маньд огтоос чухал бишсэн. Гэвч өөрт огт хамаагүй нэгэнд санаа тавих, ялалтын уухай, ялагдлын гашуунд ХҮН хэвээр буйгаа мэдрэхэд л спортын нандин чанар буй. 

“Английн хөлбөмбөгийн багийг нэг монгол хүн дэмжээд яах ч юм билээ гэж бодож болно. Гэхдээ тэр багийг дэмжиж, хамтдаа баярлаж, хямарч, зовж, үүнээсээ кайф авч, амьдралын утга учрыг бүр ихээр мэдэрнэ. Спорт, тэр дундаа хөлбөмбөгийн хүнийг татах чанар энд л буй. Хүмүүс юм болгонд өөрт ашигтай хувилбарыг сонгодог бол амьдрал хэчнээн уйтай байх бол оо” хэмээн яриагаа эхэлсэн энэ эрхэм саяхан Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн хэмээх цол хүртсэнийг та бүхэн дуулсан нь лав. 

Үүнээс дутахгүй том хүндлэлийг тэрбээр ОУОХ, Лондоны олимпийг зохион байгуулах хороо, Олон улсын спор тын сэтгүүлчдийн холбооноос хүртсэн. Өвөл, зуны олимпийг арваас дээш жил сурвалжилсан дэлхийн спортын шил дэг 100 сэтгүүлчид хүндэтгэлийн шагнал гардуулахад Азийн дөрвөн орны, тэр дундаа Монголын төлөөлөл багтсан нь Ото юм. 1992 оны Барселоны зуны олимпоос Лондон хүртэл тэрбээр нийт 11 олимп сурвалжилсан аж. “Анхны олимпоо сурвалжилснаас хойш 20 жил өнгөрчээ. Уг нь би ОУОХ-г төлөөлж, менежерийн шугамаар явдаг юм. Гэхдээ хажуугаар нь олимпийн торгон агшны мэдээллийг монголчууддаа хүргэх үүр гээ мартаж байгаагүй. Статус өөр учраас сэтгүүлчдийн багтай тэр бүр ойр байдаггүй ч шагнал авсан 100 сэт гүүлчийн дотор танил дотно  найз нөхөд цөөнгүй байсан. Мэдээлэл харилцаа сайн хөгжөөгүй байх үед тэднээс нээлт, хаалтын торгон агшны зураг гуйж авах зэргээр ойрхон нөхөрлөнө” хэмээн тэрбээр дурссан.

Түүний хувьд хамгийн мартагдашгүй наадмын нэг нь 1992 оны Барсело ны олимп аж. “Миний биеэр очиж үзсэн анхны олимп. Мөн тэр жил би зохион байгуулагчид биш, С.Болд даргын дагалдах зочноор явсан учраас хамгийн эрх чөлөөтэй, баяр хөөртэй олимп энэ л байв” гэлээ. Түүхийн эхэлжээ. Дэлгүүрт цуу, жангаас өөр юм байдаггүй, хүмүүс өргөн хэрэглээний бараагаа хязгаартай авдаг байсан 1992 онд олимпийн наадмыг биеэр үзэх нь байтугай зурагтын шууд нэвтрүүлэг харах нь ч холын мө рөөдөл байв. Тэгтэл “Монголын спорт” сонины эрхлэгч С.Түвдэнням түүнийг дагуулан Монголын үндэсний олимпийн хорооны ерөнхийлөгч С.Болд агсан дээр очиж, дагалдах зочны статусаар Барселоныг зорих болсныг нь дуулгажээ. Энэ баярт мэдээг тэр хамгийн түрүүнд аавдаа хэлтэл, үг дуугүй гараад явчихаж. Тэгтэл хажуу айлынхаа сарын норм болох шил архийг зээлдээд, “Сайн яваарай, миний хүү” гээд өгсөн гэдэг.

“Испани улс каталончуудын сүр хүчийг мэдрүүлж, олимпийн наадмыг өндөр хэмжээнд зохион байгуулсан. Тэнд очоод “Кока кола” ундааг анх удаа ууж, од тамирчдыг ойроос харах нь миний хувьд хэмжээлшгүй баяр цэнгэл байв. Олимп эхлээд хоёр дахь өдөр нь Монголын буудлагын тамирчин Д.Мөнхбаяр хүрэл медаль хүртэж, дараа нь боксын тамирчин Н.Баярсайхан амжилтыг нь давтсан. Интернет, цахилгаан хол боо сайн хөгжөөгүй байсан учраас Д.Мөнхбаяр олимпоос медаль хүртсэн Монголын анхны эмэгтэй тамирчин болсон тухай мэдээг Монгол руу хүргэх гээд чаддаггүй. Тэгэхээр нь С.Болд дарга Москва хотод суудаг МИАТийн төлөөлөгчид мэдэгдэж, тэрбээр Монгол руу утасдаж энэ хүү баярт мэдээг эх орон даяар дамжуулж байлаа” хэмээн тэрбээр дурсав.

Тэр үед олон хөгжилтэй явдал тохиож байжээ. Олимпийн тосгоны хоол хүнс нь анх удаа очсон хүмүүст гойд сайхан санагдах нь мэдээж. “Нийтээрээ хооллох үеэр энэ ч гоё, тэр ч гоё гэсээр хоолны тавиур дээрээ бид “майхан” өрчихнө. Мэдээж бүгдийг нь идэж барахгүй шүү дээ. Тэгсэн орой нь манай багийн дарга, зохион байгуулагчид хуралдаж, “За, нөхөд өө, ингэж болохгүй. Энд хооллохдоо өөрийн идэх хэмжээгээр л авна, хэрэв цадахгүй бол хэдэн ч удаа босож очоод нэмж болно шүү дээ” хэмээн үүрэгдэж байлаа” гэв. Сэтгүүлчээр ажиллаж, МҮОХ-ны төлөөлөл болж, тэрбээр их спортод олон жил ойр явна. Энэ зуур “Би ер нь тамирчин болъё” гэж цөөнгүй бодсоноо ч нуусангүй. Бөмбөг өшиглөж, сагс, хоккей тоглож, цана тэшүүрээр гулгах гэхчлэн спортоор хичээллэхээр чармайсан ч, өөрийнх нь хэлснээр хүч ний талдаа тааруу учраас аль нэ гийг нь тууштай хөөж чадаагүй аж. “Гэх дээ эвсэлгүй бол биш, юм юмны захтай” хэмээн өөрийгөө өмөөрөв. “Жүдогоор хичээллэх гэж Б.Буядаа багшид очсон тухайгаа аавдаа хэлтэл “Өө, чи бөх болохгүй” гээд тас хориод, болиулсан. Чөлөөтөөр хичээллэх гэтэл суниалтаа дийлэл гүй мултарчихав. Дараа нь манай ангийн Д.Гансүх дугуйн секцэнд оръё гэж ятгаад, очтол бие халаалт хийнэ гээд “Хүч” спорт хорооны байрнаас Зайсан толгой хүртэл гүйлгэдэг юм байна. Би удаан гүйж чадахгүй, замдаа хялайгаад, төмөр морио мордож чадалгүй бас л гарчихсан. Гэхдээ найз нөхөдтэйгээ хөдөө гарах, хааяа нэг байгууллагын тэмцээн болоход өөрийнхөө хэмжээнд өгөө аваатай үзчихнэ ээ” хэмээн ярьсан. Дунд сургуульд байхдаа Ото сагс, хөлбөмбөгийн тэмцээнд ангийн хаа шигшээд багтаж чаддаггүй ч, багийн ахлагч, менежерийн үүрэг гүйцэтгэдэг байсан гэдэг.

Спортод ойр явсан өөрийн “карьер”-т тэрбээр нэг удаа медалийн болзол хангаж байж. Спортын холбоодын дунд зохион байгуулсан боулингийн тэмцээнд Ото МҮОХ-ны ахмад ажилтан Ж.Баасанхүүтэй хамт баг болж, мөнгөн медалийн болзол хангасан байна. Гэтэл уг тэмцээнийг зохион байгуулагчид ганцхан медаль бэлдсэн учраас, өнөөхийг нь Ж.Баасанхүү гуай зүүж, тэрбээр хоосон буцсан тухайгаа хэлэв. “Би медалиа зүүчих гээд, Ж.Баасанхүү ахын араас бултганаад л байлаа. Гэтэл өгдөггүй ээ. Уг нь би тэр тэмцээнд их сайн шидэж, багийн хаа хожилд муугүй хувь нэмэр оруулсан юм (инээв). Хожим нь би хүчээрээ авдаг медаль их үнэ цэнтэй юм байна гэж бодсон доо” гэлээ. Гэхдээ бас хоосонгүй. 1984 онд их, дээд сургуулиудын оюутнуудын дунд болсон орос хэлний улсын олимпиадад түрүүлж, алтан медаль хүртэж байсан аж. Тэр үед орос хэлийг хоёр дахь хэлээ болгон тунхагласан, мэддэгг үй хүн ч цөөн байсан үе учраас олимпиад маш өрсөлдөөнтэй болдог байжээ. Бүр олимпиадад оролцох оюутнуудыг хичээлээс нь чөлөөлж, тусгай байранд суулгаж, бэлдүүлдэг. Олимпиадад МУИС-ийн Хятад хэлний ангийн оюутан Ж.Отгон цагаан 30 онооноос 29.5-ыг авч, алтан медаль аваад Ж.Бакей (УИХ-ын гишүүн), Д.Шүрхүү нарын хамтаар МоскваЛенинград- Рига гэсэн маршрутаар аялах эрхээр шагнуулжээ. “Энэ нь миний хувьд олимпийн аварга болсноос өөрцгүй” хэмээн тэрбээр хэлсэн.

Үүнээс хойш түүний спорттой нөхөрлөсөн түүх эхэлнэ. 1984 онд болсон МУИС-ийн шатрын тэмцээнээс найз Н.Төрбат нь медаль хүртэж, уг үйл явдлыг сурвалжилж, “Монголын спорт” сонинд мэдээ бэлтгэж өгчээ. Энэ түүний сонинд хэвлүүлсэн анхны мэдээ, бүр сонины тэргүүн нүүрэнд гарсан учраас баярлаж, хайчилбар хийгээд хадгалчихсан гэнэ. Дараа нь, “Өнөөдөр” сонины ерөнхий эрхлэгч Ц.Балдорж, МҮОХ-ны ерөнхийлөгч Ш.Отгонбилэг агсны санаачилгаар “Монголын спорт” сонины дагуул “Таван цагариг”-ийн нэрийг сэргээж, спортын мэдээллийн долоо хоног тутмын сонин гаргахад С.Батбаатарын хамтаар гар бие оролцож, мэдээ, сурвалжлага бэлтгэж явсан. Өдгөө ч сэтгүүлчийн үүргээ умартаагүй тэрбээр Лондоны олимпийн торгон агшны мэдээллийг “Өнөөдөр”, “Таван цагариг” сониноор дамжуулан хүргэж буй. МҮОХны Ерөнхий нарийн бичгийн даргын албыг хашдаг ч, үе үе “Та ван цагариг”-ийн редакцад ирчихсэн л харагддаг юм.

“Редакц даа очоод, сэтгүүлчийн ажлаа хийхэд сайхан санагддаг” хэмээн хуучилсан. Түүний иргэний үнэмлэх дээр Олимп овгийн Жүгдэрийн Отгонцагаан хэмээн бичигджээ. Хүмүүс ургийн овгоо тодруулж байх үед, хамаатнууд нь хоёр ч овог санал болгож, шийдэлд хүрэхгүй байсан гэнэ. Тэгэхээр нь бид нэг л ээж, аавын хүүхдүүд, үр удам учраас ижилхэн овогтой байх ёстой, тиймээс өөрийн хувьд үнэ цэнэтэйг бодож эл овгийг авчээ. Сонирхолтой байгаа биз. Завины төрлөөс бусад бүхий л спортыг сонирхдог хэмээсэн тэрбээр дэлхийн дөрвөн том лигт өөрийн шүтээн багтай. Англиас “Ливер пуль”, Испаниас “Барселона”, Германы “Бавари Мюнхен”-ий фанат. Италийн багуудаас “Ювентус”-ыг дэмж дэг байснаа Андрей Шевчен ког “Милан”- д очсоноос хойш тус багийг дэмжиж буй аж. Үүнээс гадна Оросын хөлбөмбөгийг сонирхож үздэг, Украины алдарт “Динамо Киев” багийн үнэнч шүтэн бишрэгч байснаа ч дурссан. СГЗ хэмээх цолоор энгэрээ мялаалгаж, баяртай яваа ч тэрбээр “Ливерпуль”-ийн төлөө санаа нь зовнисон хэвээр. Маргааш “Арсенал”-тай тоглохыг нь тэсэн ядан хүлээж буй. “Хэдийгээр нэг тэнцээ, нэг хожигдол гэх базаахгүй амжилттай яваа ч бууж өгөх болоогүй. Маргааш “Арсе нал”- тай өөрийн талбайдаа тоглох учраас найд лага тавьж байгаа” гэв. Агуу их спортын татах хүч, үнэнч фана тын сэтгэл хөдлөл гэдэг ийм  гэгээн ажээ.